Na jaren van consolidatie, schaalvergroting en veel bedrijfssluitingen grijpen nieuwe en vernieuwde hightechprintbedrijven hun kansen. Inkjet- en maatwerkapplicaties maken het verschil. Schaalvergroting wordt ingeruild voor schaalverkleining terwijl we geleidelijk afscheid nemen van offset en generieke web-to-print portals.

Tot 2010 bestond de grafische industrie in Nederland uit ruim 1000 drukkerijen die een divers orderpakket produceerden in offset. Er was weinig standaardisatie en automatisering. Vergeleken met nu waren drukkerijen inefficiënt georganiseerd.

Concentratie van offsetproductie afgerond
Vanaf 2010 heeft schaalvergroting en automatisering geleid tot de concentratie van drukwerkproductie bij efficiënte drukfabrieken met een marktfocus. Denk daarbij aan bedrijven zoals Wilco (boeken), Damen Drukkers (handelsdrukwerk), Veldhuis Media (tijdschriften), Mouthaan (verpakkingen) en Royal Sens (labels).

Nieuwe toetreders zagen andere kansen om met automatisering de inefficiëntie in de bedrijfstak aan te pakken. Zo zagen traditionele drukkerijen hun klanten vertrekken naar web-to-print portals waar de verkoop, het combineren van orders en de planning en de workflow volledig zijn geautomatiseerd.

Voor offsetdrukkerijen met onvoldoende middelen om te investeren in schaalvergroting en automatisering waren er drie opties: sluiten, specialiseren of omschakelen. Veel bedrijven waren na faillissement of overname van het klantenbestand gedwongen tot sluiting. Drukkerijen zoals Hassink en De Budelse wisten zich succesvol te specialiseren in verpakkingen. Gildeprint ontwikkelde een specialisatie in proefschriftproductie met passende dienstverlening. De meeste drukkerijen uit 2010 zijn inmiddels gestopt met offsetproductie en omgeschakeld naar allerlei vormen van printmanagement. Voorbeelden van deze dienstverlening zijn grafisch ontwerp, grafisch projectmanagement, inkoopbegeleiding, het ontwerpen en aanbrengen van sign-producten en het ontwikkelen van brandportals voor grotere organisaties.

Intussen staat de wereld niet stil. De concentratie van offsetdrukkerijen is afgerond en in Nederland is geen ruimte voor nieuwe drukfabrieken. We zien nu de eerste signalen van waar het de komende jaren naartoe gaat. De lucratieve markt voor printmanagement groeit, inkjet vervangt offset en maatwerkapplicaties vervangen web-to-print.  

Grafische kennis wordt goud waard
Printmanagement-dienstverleners vormen nu het leeuwendeel van het KVGO-ledenbestand, de branchevereniging van de grafische industrie. Voor deze omgeschakelde bedrijven is niet langer de eigen productiecapaciteit maar eigen grafische kennis de belangrijkste kritieke succesfactor. Grafische kennis bestaat uit toegang tot een netwerk van printproductiebedrijven, papierkennis en kennis over toepassingsmogelijkheden van papier, print, veredeling en nabewerking. Dit alles is allemaal nodig om complexe en premium printproducties te realiseren. Grafische kennis wordt steeds schaarser en daarmee steeds waardevoller. Grafische mbo-opleidingen bestaan niet echt meer. Grafische kennis wordt in de praktijk geleerd bij printmanagement-dienstverleners. Helaas worden er te weinig mensen opgeleid om de tekorten op te vangen die ontstaan vanwege de pensionering van oudere grafici. Ook aan de klantzijde verdwijnt de noodzakelijke grafische kennis in hoog tempo. Op marketing- en (drukwerk)inkoopafdelingen worden vertrekkende medewerkers met grafische kennis zelden opgevolgd. Vrijwel alle grafische kennis komt hiermee in handen van printmanagers die de onmisbare tussenschakel vormen tussen opdrachtgevers en grafische productiebedrijven. Grafische kennis en toegang tot netwerken van productiebedrijven zijn de komende jaren goud in handen van printmanagers.

Nieuwe kansen voor hightech printtechnologie
Inmiddels is inkjet niet langer een vage toekomstbelofte. Inkjet neemt geleidelijk steeds meer offsetvolume over. Tot nu toe zijn dat vooral short-run printproducties. Drie eigenschappen van inkjet bieden nieuwe kansen voor printbedrijven. Inkjetprinters leveren een hogere drukkwaliteit, worden bediend door operators zonder grafische opleiding en sluiten perfect aan op datagedreven applicaties.

Hightech-inkjet levert meer kleurbereik door het printen in zeven kleuren met dekwit in plaats van de gebruikelijke 4-kleuren YMCK. Het gebruik van nano-nauwkeurige hightechprintkoppen in plaats van rasters levert veel meer detail en beeldscherpte.

Binnen drukkerijen, die offset en (short-run) inkjet onder één dak combineren blijft de hogere kwaliteit nog vaak onbenut. De inkjetprinters worden zo afgesteld dat er een met offset vergelijkbare drukkwaliteit wordt geleverd, zodat het voor de klant niet uitmaakt of een order in offset of inkjet is uitgevoerd. Voor nieuwe hightechprintbedrijven die zich op premium markten zoals kunstboeken willen richten is er ruimte om op kwaliteit te concurreren met offsetdrukkerijen.

Hightechprintbedrijven kunnen inkjetprinters, robots en nabewerkingsapperatuur laten bedienen door operators zonder grafische opleiding. Met een korte cursus, vaak verzorgd door de leverancier, kan iedere jongere die een iPad kan bedienen meteen aan de slag. Offsetdrukkerijen moeten nu veel moeite doen om aan grafisch geschoold personeel te komen. De komende jaren worden mede daarom afgeschreven offsetpersen steeds vaker vervangen door inkjetprinters.

Het bedieningsgemak maakt het ook mogelijk om printers te plaatsen buiten grafische bedrijven. Zo zullen we hightechprinters steeds vaker zien als onderdeel van verpakkingslijnen van consumentengoederen. Zeker nu op verpakkingen steeds meer unieke codes digitaal geprint worden. Het is gemakkelijker om blanco papier in plaats van een bedrukt halffabricaat van een drukkerij te verwerken.

In 2035 zullen er vrijwel geen nieuwe offsetpersen meer gebouwd worden. Wel zullen we nog lang offsetpersen in gebruik zien bij drukfabrieken in binnen- en vooral het buitenland. Offsetdrukkerijen gaan de markt van lage kosten, lage, kwaliteit drukwerk op standaardpapier bedienen. Offsetpersen zoals nu geïnstalleerd gaan nog heel lang mee. Tijdschriften, boeken, marketingdrukwerk in bulk en verpakkingen waaraan weinig eisen gesteld worden kunnen nog lang met behulp van offsetpersen gemaakt worden, zelfs als nadat offsetpersen dia al jaren afgeschreven zijn. Inkjet en offset zijn in 2023 nog altijd met elkaar in competitie maar inkjet wint het goud en offset moet voortaan tevreden zijn met zilver.

Grafische maatwerkapplicaties vervangen web-to-print
Generiek handelsdrukwerk zoals visitekaartjes en briefpapier, en eenvoudig communicatiedrukwerk zoals leaflets, folders en brochures worden nu besteld via web-to-print portals zoals Drukwerkdeal, Vistaprint en Helloprint voor consumenten en kleine bedrijven, en Probo.nl en Print.com voor printmanagers. Voor deze sites is web-to-print het startpunt van een geautomatiseerde workflow naar meerdere printbedrijven. Grofweg een derde van de omzet gaat naar de eigenaar van de website en wordt vooral besteed aan zoekmachinemarketing. Tweederde van de omzet gaat naar de drukkerij die hiervan het papier, de productie en de logistiek moet betalen. Een web-to-print website is eenvoudig te bouwen. Veel drukkerijen hebben zonder succes geprobeerd een eigen site te lanceren. Het succes van een openbare web-to-print bedrijfsmodel wordt echter volledig bepaald door de hoogte van investeringen in zoekmachine-marketing waarbij Google als monopolist de kosten voor populaire zoekwoorden opdrijft.

Om niet langer geld te verspillen aan Google innoveren nieuwe printaanbieders met eigen producten, aangeboden via een eigen website. Enkele kennen we al langer dan vandaag. Zo is Albelli een belangrijke producent van digitaal geprinte fotoboeken voor consumenten. Greetz richt zich op gepersonaliseerde wenskaarten en verstuurt deze samen met bloemen, chocola, bier en meer. YourSurprise gebruikt digitale printtechnieken om zelfs compleet gepersonaliseerde cadeaus te maken. Geen van deze bedrijven gebruikt offset als druktechniek en aangesloten op een generiek web-to-print platform. In plaats daarvan worden grafische maatwerkapplicaties ingezet. Software die deze bedrijven zelf hebben gebouwd of hebben laten bouwen. De software is uniek en wordt continu aangepast aan de bedrijfsstrategie.

Gerichte marketing wordt ingezet om naamsbekendheid te krijgen voor het merk en de bijbehorende unieke producten. Wie eenmaal bekend is met het bedrijf zoekt niet meer op Google en blijft fotoboeken, wenskaarten of gepersonaliseerde cadeaus bestellen op de vertrouwde website. Voor B2B-klantrelaties worden maatwerkapplicaties ingezet om directe koppelingen met klantsystemen te maken.

De komende jaren vinden grafisch ondernemers nieuwe gaten in de markt. Nieuwe toepassingen van grafische maatwerkapplicaties zullen een groot deel van het printvolume afsnoepen van web-to-print portals.

Schaalverkleining en grafische netwerken
In 2035 zijn de drukfabrieken en web-to-print portals van vandaag aangevuld door veel nieuwe, kleinschalige en winstgevende printbedrijven die gebruik maken van zelf ontwikkelde software en hightechprinttechnologie. De bedrijven worden met de markt verbonden door netwerken van printmanagers met veel grafische kennis en ondersteund door nieuwe grafische platformen voor onlinesamenwerking.

Multicopy- en het MDMX-netwerk zijn mooie voorbeelden met potentieel om uit te groeien tot een grafische peer-to-peer-netwerken waarin kennis wordt uitgewisseld en opdrachten onderling worden uitbesteed. Met steun van de branchevereniging KVGO, die onder de nieuwe directie steeds beter grafische bedrijven ondersteunt.

Na een periode van vijftien jaar schaalvergroting gaan we naar een hightech grafisch tijdperk van schaalverkleining, geautomatiseerd maatwerk en premium printtoepassingen. De grafische industrie wordt alleen maar mooier in een groeiende markt. Hierover is nog veel meer te vertellen. Maar omdat dit artikel al veel te lang is geworden lees je hier meer over in de komende PrintUpdates.

Blijf op de hoogte met PrintUpdates

Leuk als je meer wilt lezen over de ontwikkeling van het grafisch vak. Van 2005 tot 2023 heb ik artikelen en columns gepubliceerd in grafische vakbladen zoals Graficus, Compres, Grafisch Nieuws (België) en PRINTmatters. Voortaan zal ik mijn berichten over de grafische industrie delen via PrintUpdates.

Daarnaast heb ik het PrintDataPlatform ontwikkeld, met als doel om een netwerk van grafische professionals, printmanagers en producenten te faciliteren bij het uitwisselen van data over grafische projecten, kennisdeling, krachtenbundeling en persoonlijk netwerken.

Schrijf je hier in om een mailtje te krijgen bij iedere nieuwe PrintUpdate.