PostNL gaat brievenbussen eerder legen als volgende versobering van de postbezorging waarmee het bedrijf de grenzen van de postwet opzoekt. Behalve consumenten zijn ook producenten van retaildrukwerk al langer de dupe. Grafische bedrijven maken zich terecht zorgen over stijgende tarieven van PostNL. Tegelijkertijd vermindert zowel de betrouwbaarheid als frequentie van de zakelijke postbezorging in Nederland. Het klagen over PostNL van KVGO, drukkers en verzenders is begrijpelijk maar lost niets op. Retaildrukwerk is te effectief om te verdwijnen als zakelijke postbezorging onmogelijk wordt. Het moet anders. Hoe ziet een toekomst zonder PostNL eruit?

De oplopende tarieven hebben twee verschillende oorzaken. Bedrijven en consumenten versturen minder brievenbuspost waardoor het duurder wordt om de infrastructuur in stand te houden. Hier is niets aan te doen. De tweede oorzaak is het monopolie op brievenbuspost zoals gegund aan PostNL met, volkomen logisch, monopolistengedrag als gevolg.

PostNL is voor een belangrijk deel in handen van buitenlandse investeerders en dat aandeel groeit alleen maar. Je hoeft geen topeconoom te zijn om te begrijpen dat hoge tarieven en winsten voor PostNL samen met minder dienstverlening het logisch gevolg zijn. Niet alleen brievenbussen worden nu eerder geleegd, PostNL probeerde ook het eigen pensioenfonds voor € 20 miljoen te legen. Allemaal leuk voor de aandeelhouders, steeds blijkt dat maatschappelijke belangen er voor PostNL niet meer toe doen. Sinds de heiligverklaring van marktwerking zien we dit overal in de economie. Een monopolie op onmisbare infrastructuur is een droom voor buitenlandse investeerders en nachtmerrie voor Nederlandse MKB-bedrijven. Hier is iets aan te doen maar het is onwaarschijnlijk dat de overheid de zakelijke postmarkt zal nationaliseren.

Er is ook geen kans op nieuwe toetreders voor brievenbuspost die met lagere tarieven de concurrentie met PostNL aangaan. Zakelijke postbezorging wordt steeds duurder en zal daarom in volume afnemen waardoor het nog duurder wordt en nog verder in volume afneemt. Het is blijft helaas een neerwaartse spiraal

Wat zijn de gevolgen voor print?
Retaildrukwerk zal niet verdwijnen maar groeien omdat het steeds effectiever wordt. Digitale media hebben aanvankelijk een daling van print veroorzaakt maar deze daling is omgezet in nieuwe groei. Waarom? De respons op e-mailmarketing daalt nu steeds minder marketingmails gelezen worden en eerder automatisch in de spambox belanden. Social media en influencers worden steeds minder als betrouwbare bron van informatie gezien. Aandacht is meer, zoals Drukkerij Snep terecht zegt. Deze kerst zijn er 33% meer kerstkaarten verstuurd dan vorig jaar, ondanks PostNL.

Hoe verder?
Omdat PostNL retaildrukwerk niet mag bedreigen zijn er alternatieven voor de distributie van retaildrukwerk nodig. Zwaarder drukwerk zoals catalogi kunnen verspreid worden als brievenbuspakje. Op deze markt is er wel concurrentie. Een consument kan via een website een catalogus aanvragen en ontvangen als pakketpost die door de brievenbus past. Voor direct mail moet gezocht worden naar nieuwe alternatieven. Nieuwe toetreders kunnen de verspreiding van geadresseerde direct mail combineren met huis-aan-huis verspreiding van folders of kranten. Wie bedenkt er iets slims voor direct mail waarbij PostNL niet nodig is?

De grafische industrie zelf kan ook meer doen dan via het KVGO aankloppen bij de overheid. Je hoeft geen rekenwonder te zijn om te begrijpen dat je met een hogere respons hogere print- en distributiekosten terugverdient. Wat is hiervoor nodig? Samen met adverteerders het gebruik van data omarmen en analyseren. Omschakelen van offset naar datagedreven inkjet en stoppen met de productie van bulkdrukwerk dat ongelezen in de prullenbak verdwijnt. In plaats daarvan meedenken met logistieke dienstverleners en nieuwe printproducten en distributiemethoden ontwikkelen. Dit omschakelen is lastig en kost tijd.

Ondertussen is het van groot belang dat het KVGO tijd blijft rekken in Den Haag. Die tijd is nodig voor innovatie. Uiteindelijk moeten producenten van retaildrukwerk iets nieuws uitvogelen om niet afhankelijk te blijven van PostNL. Dat vraagt om veel innovatie- en verandervermogen van de grafische industrie, dat komt vast goed. Grafische bedrijven veranderen voortdurend en weten dat niet op tijd inspelen op veranderingen is een grotere bedreiging dan het handelen van PostNL.